Άγνωστη Κρήτη: Το παλάτι της Ζάκρου, ο Κουστό και η χαμένη Ατλαντίδα

Ο Μινωικός πολιτισμός δεν άνθισε μόνο στη περιοχή της Κνωσού, της Φαιστού και των Μαλίων. Σε ένα από τα πιο απομονωμένα σημεία της Κρήτης, νοτιανατολικά του Αγίου Νικολάου και εκτός τουριστικής εμβέλειας, στέκονται τα ερείπια ενός ακόμα μινωικού ανακτόρου, που ίσως είναι το λιγότερο φημισμένο. Πρόκειται για το παλάτι της Ζάκρου, το οποίο ανακαλύφθηκε το 1961 ασύλητο και με το θησαυροφυλάκιό του άθικτο. Κτίστηκε περίπου το 1900 π.Χ. σε σημαντικό στρατηγικό σημείο και προφανώς ήταν το μινωικό διοικητικό κέντρο της Ανατολικής Κρήτης. Τι σχέση έχει όμως με το επιβλητικό «Φαράγγι των νεκρών» και τι έψαχνε λίγο νοτιότερα ο Γάλλος ωκεανογράφος Κουστό;

Εκεί όπου καταλήγει το διεθνές μονοπάτι Ε4

Οι αρχαιολογικές έρευνες ανακάλυψαν μέσα στην καρδιά ενός πανέμορφου φυσικού τοπίου ένα αρχαίο νεκροταφείο. Οι κάτοικοι της προμινωικής και μινωικής εποχής έθαβαν τους νεκρούς τους σε ένα επιβλητικό φαράγγι με εντυπωσιακούς γεωλογικούς σχηματισμούς και απότομες πλευρές γεμάτες από βραχοσπηλιές, μέσα στις οποίες βρέθηκαν πολυάριθμοι τάφοι. Οι αρχαιολόγοι δικαίως το ονόμασαν «Φαράγγι των νεκρών». Οι Μινωίτες πίστευαν ότι αν ενταφιάζονταν μέσα στο φυσικό κάλλος του φαραγγιού, θα συνέχιζαν εκεί τη μεταθανάτια ζωή τους. Το πολυτελές ανάκτορο της Ζάκρου (έκτασης 8.000 τετραγωνικών μέτρων) ήταν κτισμένο ακριβώς στην έξοδο αυτού του φαραγγιού. Διέθετε λαβύρινθο όμοιο με της Κνωσού και της Φαιστού και από την κεντρική αυλή του ξεκινούσε δρόμος που οδηγούσε στο προστατευμένο, ασφαλές λιμάνι της Κάτω Ζάκρου. Εκεί ακριβώς τελειώνει και το διεθνές μονοπάτι Ε4 που ξεκινάει από τα Πυρηναία όρη και διασχίζει 6 χώρες (Γαλλία, Ελβετία, Αυστρία, Γερμανία, Ουγγαρία, Βουλγαρία), πριν μπει στην Ελλάδα.

Στη Ζάκρο κολυμπούν ακόμα μινωικές χελώνες

Η ευρύτερη περιοχή της Ζάκρου είναι γεμάτη από στέρνες με λιμνάζοντα νερά και πηγάδια. Συμπτωματικά όμως χελώνες ζουν μόνο μέσα στις στέρνες του παλατιού. Οι επιστήμονες, παραξενεμένοι από το φαινόμενο, εκτίμησαν ότι οι… ανακτορικές χελώνες ανήκουν σε σπάνιο είδος που πιθανόν έχει επιβιώσει από την μινωική εποχή. Κοντά στα ανάκτορα βρίσκεται επίσης ένα από τα μεγαλύτερα σπήλαια της Κρήτης, το Σπήλαιο των Πελεκητών, που καταλήγει σε μια μικρή λίμνη. Θαυμάσια κατοικία; Ναι, για ανθρώπους της νεολιθικής εποχής, σύμφωνα με τα ευρήματα.

Ατλαντίδα και Κουστό

Ποια είναι όμως τα μυστικά που κρύβουν οι λιγότερο ταξιδεμένες περιοχές της Κρήτης; Χιλιάδες χρόνια μετά τους Μινωίτες (το 1975) ο Ζακ Ιβ Κουστό καταφθάνει λίγο νοτιότερα από το ανάκτορο της Ζάκρου, στον γειτονικό Ξηρόκαμπο με τις πολύμορφες παραλίες, προκειμένου να κάνει πολύμηνες έρευνες με το θρυλικό του πλοίο ΚΑΛΥΨΩ. Τι ψάχνει; Επίσημα, αναζητά ίχνη της Ατλαντίδας. Και μπορεί μεν να μην τα βρήκε στον Ξηρόκαμπο, όμως τον επόμενο χρόνο βουτώντας με βαθυσκάφος στα νερά του μικρού ακατοίκητου νησιού Δία ή Ντία (βορειοανατολικά του Ηρακλείου, προστατευόμενη περιοχή Natura) ανακάλυψε ένα τεχνητό λιμενοβραχίονα από τετραγωνισμένους και ορθογώνιους βράχους. Οι ερευνητές αποκάλεσαν τον βυθισμένο λιμενοβραχίονα Κυκλώπεια Τείχη και του απέδωσαν ηλικία προγενέστερη του μινωικού πολιτισμού. Σύμφωνα με τη μυθολογία, η Δία ήταν το τέρας που ανέσυρε από τη θάλασσα ο Δίας με σκοπό να σκοτώσει όλους τους Κρητικούς, γιατί αφάνιζαν τους αγαπημένους του αίγαγρους (κρι-κρι). Οι αίγαγροι ήταν τα παιδιά της Αμάλθειας που έθρεψε τον Δία με το γάλα της, όταν κρυβόταν από τον πατέρα του Κρόνο στη σπηλιά του Δικταίου Άντρου. Χάρη στην παρέμβαση του Ποσειδώνα ο Δίας μετάνιωσε και πέτρωσε το γιγάντιο πλάσμα. Στο νησάκι αυτό λέγεται ότι κατέφυγε ο Θησέας αφού σκότωσε τον Μινώταυρο. Το 2011 το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών σε συνεργασία με το Αμερικανικό Ωκεανογραφικό Ινστιτούτο Woods Hole έκανε έρευνες στην υποθαλάσσια περιοχή, ενώ πρόσφατα (22 Απριλίου) το βαθυσκάφος ΘΕΤΙΣ του ωκεανογραφικού πλοίου ΑΙΓΑΙΟ έκανε μια βόλτα στα νερά της Δίας στα πλαίσια της διεθνούς έκθεσης του Αμερικανικού Μουσείου Φυσικής Ιστορίας της Νέας Υόρκης με θέμα την κλιματική αλλαγή.

Στον Ξηρόκαμπο καθρεφτίζονται τα φλαμίνγκος

Ό,τι και αν βρήκε ο Κουστό, το σίγουρο είναι πως γεύτηκε τις πρωτόγνωρες συγκινήσεις που προσφέρει το απόκοσμο, άγριο και άνυδρο τοπίο του Ξηρόκαμπου: καταγάλανες παραλίες με απρόσμενα θαλάσσια ρεύματα, λαμπερό ήλιο, αέρα που φυσά με μεγάλη σφοδρότητα και χρώματα που φαντάζουν έντονα ως παράξενα. Ο Ξηρόκαμπος έχει θέα στο Λιβυκό πέλαγος, δεν τσιγκουνεύεται σε ποικιλία εδαφών και κρύβει ενδιαφέρουσες εκπλήξεις. Τον χειμώνα η παραλία της Αλατσολίμνης – με την ομώνυμη αλυκή – γεμίζει με νερό και στη μικρή λιμνοθάλασσα που σχηματίζεται βρίσκουν καταφύγιο φλαμίνγκος και άλλα αποδημητικά πουλιά, ενώ η ευεργετική λάσπη της παραλίας Άργιλος θεωρείται ανεκτίμητη προσφέροντας ένα φυσικό σπα.

http://www.crete-today.com/hiking/zakros-xerokambos/indexgr.php