Οι αρχαίοι συγγραφείς χρησιμοποιούσαν τον όρο δῆμος για το σύνολο των πολιτών, καθώς και για τους πολίτες που συνεδρίαζαν ως όργανο της Πολιτείας, και τον όρο ἐκκλησία τοῦ δήμου, για κάθε συνεδρίαση αυτού του θεσμικού οργάνου.
Ο Δῆμος ως θεσμικό όργανο σε πολιτειακές δομές έχει μια μακρά ιστορία στον ελληνικό χώρο. Στα ομηρικά έπη εμφανίζεται η ἀγορά, δηλαδή η συνάθροιση των ενηλίκων αρρένων, την οποία συγκαλούσαν οι ευγενείς. Στην Σπάρτη είχαμε την Ἀπέλλα, κατά την οποία συνεδρίαζε ο λαός και λαμβάνονταν οι αποφάσεις δια βοής. Η Απέλλα όμως δεν συγκαλείτο πολλές φορές· επίλεκτοι πολίτες συγκεντρώνονταν για να λάβουν τις αποφάσεις που έπρεπε κάθε φορά.
Στην αρχαία Αθήνα, ο Δήμος μετά την πτώση της τυραννίδος έγινε ένας ουσιαστικός θεσμός (εκκλησία του Δήμου). Σε αυτόν παρουσίαζαν τις προτάσεις τους οι επικεφαλής των πολιτικών ρευμάτων (υποτυπώδη κόμματα της εποχής). Πάντα όμως ελλόχευε ο κίνδυνος για την χειραγώγηση του Δήμου, με ολέθριες συνέπειες για την Πολιτεία. Λαϊκίζοντες πολιτικοί με επιφανειακό και ενθουσιώδη πολιτικό λόγο ασκούσαν ακατανίκητη έλξη στα λαϊκά στρώματα, τα οποία εθέλγοντο από την δημαγωγική συνθηματολογία τους, που υπετίθετο ότι εξυπηρετούσε τα συμφέροντα του Δήμου.
Παρά τους όποιους κινδύνους που υποκρύπτονταν για την αρχαία Δημοκρατία, ο Δήμος παρέμενε το κυρίαρχο νομοθετικό όργανο του κράτους. Επί παραδείγματι, στην Αθήνα της κλασικής εποχής, κάθε πολίτης ξεχωριστά είχε το δικαίωμα να υποβάλει την πρότασή του στον συνεδριάζοντα Δήμο, ώστε να συζητηθεί και, εάν ήταν κατάλληλη, να εγκριθεί ως νομοσχέδιο από την Βουλή και μετά να επικυρωθεί από τον εκκλησιάζοντα Δήμο.
Το συγκεκριμένο αίτημα της άμεσης Δημοκρατίας και της συμμετοχής του λαού στην λήψη των αποφάσεων εμφανίσθηκε στις μέρες μας στις συγκεντρώσεις των πολιτών στις πλατείες. Η «πλατεία» δεν αφορμάται από την ορισμένη στοχοθεσία κάποιων, άρα δεν είναι κίνημα. Επίσης, δεν έχει πάγιες θέσεις, αλλά αντιδρά στην φθοροποιό δράση των κομμάτων στην κοινωνία και διατρανώνει την εσωτερική θέληση του λαού για συμμετοχή στα πολιτικά δρώμενα με τρόπο άμεσο και δραστικό.
Από την στιγμή που υπήρξε άτυπα το κάλεσμα από το Διαδίκτυο γι’ αυτές τις συγκεντρώσεις, χιλιάδες πολιτών προσήλθαν στο Σύνταγμα, αλλά και στις μεγάλες πόλεις της χώρας, για να διαδηλώσουν την αγανάκτησή τους· γι’ αυτό και ονομάστηκαν «Αγανακτισμένοι». Στην σύγκληση αυτών των διαδηλώσεων αντίδρασης κατά του κοινωνικού κατεστημένου που εκτρέφει την αδικία, δεν είχε ρόλο κανένα κόμμα, ένα γεγονός που αποδεικνύει την απομόνωση των κομματικών μηχανισμών από την κοινωνική πραγματικότητα. Τα κόμματα αδιαφόρησαν στην αρχή για τους «Αγανακτισμένους», γιατί εξ αρχής θεώρησαν ότι αυτές οι συγκεντρώσεις ήταν πρόχειρες εκδηλώσεις στείρας αντίδρασης από μια ορισμένη μερίδα του λαού. Με την ενδυνάμωση όμως του ρεύματος στις πλατείες, άρχισαν να ανησυχούν και να αναφέρονται στις πλατείες με κολακευτικό λόγο, γιατί φοβήθηκαν το πολιτικό κόστος.
Η σημερινή κοινοβουλευτική δημοκρατία, έτσι όπως εξελίχθηκε μετά την Μεταπολίτευση, είναι σφόδρα ατελής. Είναι δομημένη με τέτοιο τρόπο που δεν επιτρέπει διόλου την ελάχιστη συμμετοχή του λαού στην λήψη αποφάσεων. Το δημοψήφισμα, για παράδειγμα, που αποτελεί την άμεση έκφραση του λαού για πολλά θέματα, απαξιώνεται από την πολιτική ηγεσία. Η έμμεση αντιπροσώπευση του λαού είναι όμως μια αδήριτη ανάγκη, διότι οι αποφάσεις για την πορεία της χώρας λαμβάνονται ευκολότερα και ταχύτερα και το κοινοβουλευτικό έργο προχωρά επιτυχώς προς όφελος του λαού. Πρέπει όμως ο λαός να έχει κάποια θέση σε αυτό το έργο, είτε με τον ένα είτε με τον άλλο τρόπο.
Τα κόμματα είναι αναγκαία για την λειτουργία της Δημοκρατίας, γιατί μόνον έτσι διασφαλίζεται η απρόσκοπτη λειτουργία του πολιτεύματος. Η δομή της Ελληνικής Πολιτείας είναι άρρηκτα δεμένη με την ύπαρξη των κομμάτων, όπως αυτά πρόκυψαν μετά την Μεταπολίτευση. Με την πάροδο του χρόνου, η πολιτική κυριαρχία των κομμάτων τα αποξένωσε από την κοινωνία, γιατί τους εκχωρήθηκε εκτεταμένη εξουσία από τους πολίτες, την οποία κάποιοι καπηλεύθηκαν με τον χείριστο τρόπο.
Τα κόμματα λοιπόν είναι μια αναπόφευκτη αναγκαιότητα γιατί εξυπηρετούν την πολυφωνία μέσα σε ένα δημοκρατικό πολίτευμα. Το μόνο που μπορεί να ειπωθεί είναι ότι μάλλον χρειάζονται κάποιες θεσμικές βελτιώσεις, έτσι ώστε ο λαός να αποκτήσει μεγαλύτερο μερίδιο στις εξουσιαστικές δομές. Για παράδειγμα, επιβάλλεται η αναθεώρηση του Συντάγματος, το οποίο δεν ανταποκρίνεται στα σύγχρονα κοινωνικά δεδομένα. Επίσης, θα έπρεπε να ενισχυθεί η λειτουργία των δημοψηφισμάτων.
Επειδή όμως χρειάζεται πάντα μια ισχυρή κεντρική κυβέρνηση για να λαμβάνει τις αποφάσεις επί σημαντικών κρατικών ζητημάτων, το βάρος πια έχει μετατεθεί στην τοπική αυτοδιοίκηση, η οποία έχει ως σκοπό την βελτίωση της ζωής των πολιτών. Για τον λόγο όμως ότι ήδη ως κράτος προχωρήσαμε στην διοικητική μεταρρύθμιση και αναδείξαμε την τοπική αυτοδιοίκηση ως πρώτιστη μέριμνά μας, η πλατεία και οι πολιτικές τις λειτουργίες έχουν συνδεθεί άρρηκτα με την Δημοτική Αρχή κάθε πόλης. Ο Δήμος ως θεσμικό όργανο στην τοπική αυτοδιοίκηση είναι η ευθεία αντανάκλαση του Δήμου-λαού των πλατειών. Άρα, οτιδήποτε λέγεται και εκφράζεται στις πλατείες πρέπει να εγγίζει τα ώτα των τοπικών αρχόντων, οι οποίοι δεν είναι τίποτε άλλο παρά τα εκτελεστικά όργανα του λαού που διαμαρτύρεται στις πλατείες. Δεν έχουν το δικαίωμα να κωφεύουν στα αιτήματα της πλατείας, γιατί απέκτησαν εξουσία από αυτήν.
Δεν απαξιώνουμε την εκάστοτε Δημοτική αρχή κάθε πόλης, αλλά εξυψώνουμε την θέληση του λαού ως τον ύψιστο πολιτικό γνώμονα στην λήψη αποφάσεων σε τοπικό επίπεδο. Επιπλέον, ο λαός της πλατείας πράττει συλλογικά και όχι μονομερώς· συνεπώς, συλλογική και ουσιαστική πρέπει να είναι και η αντιπροσώπευσή του στην τοπική αυτοδιοίκηση, μέσα στην δεινή οικονομική συγκυρία που διανύουμε. Οι πολιτικοί φατριασμοί ανήκουν ανεπιστρεπτί στο παρελθόν, γιατί οδήγησαν την χώρα στην κατάπτωση και στον γενικότερο μαρασμό. Το αίτημα που προβάλλει εδώ είναι η συν-διοίκηση των πολιτικών υποθέσεων σε επίπεδο κεντρικής κυβέρνησης αλλά και τοπικής αυτοδιοίκησης. Η ανόρθωση της χώρας θα προέλθει μόνον από τέτοια λογής συσπείρωση των πολιτικών δυνάμεων, η οποία θα μπορέσει να εγγυηθεί τουλάχιστον μιαν υποτυπώδη ομαλότητα στο οικονομικό χάος που βιώνουμε στις μέρες μας.
Με τις συγκεντρώσεις του λαού στις πλατείες αναδείχθηκε η δυναμική που κατέχει ο ελληνικός λαός για αντίδραση στον κυκεώνα των προβλημάτων που συσσωρεύθηκαν στο κράτος εξ αιτίας της πολύχρονης κακοδιοίκησης. Επειδή όμως η τοπική αυτοδιοίκηση αποτελεί το δομικό κύτταρο στην κρατική διοίκηση, οφείλουμε πρώτα να ενσκήψουμε στα προβλήματα που απασχολούν την καθημερινότητά μας. Η πλατεία, εκτός από χώρος συγκέντρωσης αγανακτισμένων πολιτών, είναι και η έκφραση της λαϊκής βούλησης για αμεσότερη συμμετοχή στα κοινά. Η τοπική αυτοδιοίκηση πρέπει πάντα να αφουγκράζεται τα αιτήματα των πολιτών, γιατί είναι το εκτελεστικό τους όργανο και αντλεί την εξουσία της από αυτούς. Παρά ταύτα, όμως, η οικονομική δυσπραγία και η πολιτική ανωμαλία που επήλθε, επιτάσσουν την συστράτευση όλων των πολιτικών δυνάμεων για την επίλυση όλων των φλεγόντων προβλημάτων. Γιατί, εάν ασχοληθούμε συλλογικά με τα ζητήματα που αφορούν στην άσκηση της τοπικής αυτοδιοίκησης, μόνον τότε μπορούμε να ελπίζουμε ότι θα είμαστε έτοιμοι να συμβάλουμε στην απάλειψη των προβλημάτων που σχετίζονται με την κεντρική εξουσία. Άρα, χρειάζεται συστράτευση όλων των πολιτικών τάσεων που εκφράζει ο λαός για την συνδιαχείριση των δεδομένων της τοπικής αυτοδιοίκησης, έτσι να επιτευχθεί η ανόρθωση της χώρας και να μπορέσουμε να ανακτήσουμε την εθνική μας αξιοπρέπεια.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου